Bilişim ve iletişim teknolojilerinin gelişme hızları ve teknolojik sıçramalar karşısında her geçen gün daha önemli bir hale gelen bilişim hukuku, bir hukuk alt dalıdır. Kocaeli Adliyesi içinde bilişim hukukunun temel alındığı davalara bilişim suçları davaları denir. Bilişim suçları halk arasında ve literatürde; internet suçları, elektronik suçlar, siber suçlar gibi çok farklı şekilde de ifade edilebilir. Bu süreçlerle ilgilenen hukukçular ise bilişim avukatı olarak bilinmektedir.
Türk Ceza Kanunu (TCK) içinde 243. Madde ile 246. Madde arasındaki dört madde de bilişim suçlarıyla ilgili düzenlenmiştir. Bu maddeler genel olarak “Bilişim Alanında Suçlar” başlığıyla bütüncül olarak ele alınır. Bu doğrultuda herhangi bir:
- Bilgisayar türü,
- İnternet teknolojisi,
- Sosyal medya uygulaması,
- Mobil aplikasyon,
- Akıllı telefon ya da tablet,
- POS cihazı, banka kartı veya kredi kartı,
- Yazılım,
- Program,
Ve benzeri bilişim sistemleri, elektronik cihazlar, teknolojik ürünler kullanılarak işlenen suçlara siber suçlar denilebilmektedir. Bu suçlara ilişkin bilişim davaları için Adalet Bakanlığı üç yüz gün ile dört yüz gün arasında bir sonuçlanma hedefi koymuştur. Bilişim kayıtlarının kaybolmadan uzun süre saklanabilmesi bu davaları görece daha kısa tutar. Ortalama bir yılda sonuçlanmasını sağlar. Ancak unutmamak gerekir ki bir bilişim avukatından yardım alarak, dosyayı mütalaa etmeden kesin bir değer ifade etmek mümkün değildir. Dava dosyalarının nitelikleri, tarafların sayısı, ortaya çıkan zararlar, ek olarak başka bir suçun olup olmaması gibi konular dava sürelerinin beklenenden uzun olmasına neden olabilir. Ayrıca adli tatil gibi dış faktörlerde dava sürelerinde beklenen sürelerin uzamasına neden olabilir.
Ayrıca bilişim davalarında kanuni dayanak Türk Ceza Kanunu olarak alındığı için Asliye Ceza Mahkemeleri ve Ağır Ceza Mahkemeleri birincil adli unsurlar olarak kabul edilir. Ancak bilişim davaları bahsi geçen mahkemeler içindeki özel olarak ayrılmış uzman bilişim mahkemelerinde görülür. Bilişim mahkemeleri dahilinde davaların kayıtlarında çatı mahkemenin ismi kullanılır ve resmî belgelerde uzman bilişim mahkemesi sıfatı yer almaz.
Bilişim Hukuku Neleri Kapsar?
Bilişim hukuku, kapsamı her geçen gün genişleyen bir hukuk dalı olarak göze çarpar. Bunun nedeni bilişim ve iletişim sistemlerinin günlük hayatta daha çok yer edinmeleri ve birçok pratikte karşımıza çıkmalarıdır. Bir bilişim avukatının ilgilendiği hukuki meseleler çoğunlukla aşağıdaki dava ve hukuki danışmanlık gereksinimlerinden ortaya çıkar. Geniş kapsamlı bu başlıklar şöyledir:
- İnternet ortamında yasa dışı kumar suçları ve mağduriyetleri,
- Dijital verilerin çalınması ve rızasız şekilde kullanılması, satılması,
- Paten ve lisans çıkarma işlemleri,
- Sosyal medyada ortaya çıkan kişilik haklarına saldırı, aşağılama, tehdit, küfür ya da hakaret suçları,
- Karalama amacıyla yayınlanan asılsız internet içeriklerine erişimin engellenmesi,
- Kredi kartı, banka kartı ve benzeri araçların rıza dışında kullanılması,
- Teknolojik bir sistem (sosyal medya mail) ya da ürün (bilgisayar, telefon) vasıtasıyla yapılan dolandırıcılıklar,
- Telif ve benzeri fikri mülkiyet haklarının korunması ve tescil edilmesi,
- Virüs bulaştırmak yoluyla telefon ve bilgisayarlara hasar vermek,
- Siber terörizm eylemlerinin konu olduğu davalar,
- Kötü niyetle kullanılabilecek cihazlar, programlar icat etmek ya da üretmek,
- Yasalarca yasaklanmış; aygıtlar ya da yazılımlar kullanmak,
- Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) sözleşmelerinin düzenlenmesi,
- KVKK metinlerine dair kanun değişikliklerinin takibi, güncellenmesi,
- Elektronik imza ile ilgili hukuki meseleler,
- Bilişim sistemleri ve teknolojideki güncel gelişmeleri takip etmek,
- Elektronik ticaret sözleşmelerinin denetimi ve baştan yazılması,
- Siber savaş faaliyetleri,
- Sahte (fake) sosyal medya hesaplarının kapatılması ve ilgili davalar,
- Bilişim sistemlerine zarar verecek yazılımlar yüklemek,
- Taklit markalar ve işletmeler hakkında yasal işlemler.
Bilişim Hukukunda Bilişim Avukatının Önemi
Günümüzün en önemli olgularından olan endüstri 4.0, teknoloji ve bilişim alanındaki çığır açan teknolojileri tanımlamak için kullanılır. Dijital olanakların gelişmesiyle birlikte rutin hayatın her pratiğinde kendini hissettiren bilişim sistemleri yeni ihtiyaçlar ve uyuşmazlıklar ortaya çıkarmaktadır. Bahsi geçen durum hukukun bütün dallarında kendini gösterebilmektedir. Ancak başlı başına bilişim hukukuna etkileri çok daha büyük olmuştur. Bu bağlamda hukukun ihtiyaçtan doğduğu durumlara; modern olarak verilebilecek en önemli örneklerin başında bilişim hukuku gelir.
Bilişim hukukunun kapsamı istikrarlı biçimde genişlediği için bu alt hukuk dalı bir disiplin haline gelmiştir ve farklı uzmanlıklar gerektirmedir. Hukuk bütüncül olarak uzmanlık gerektiren bir alandır fakat bilişim hukuku aynı zamanda teknolojik bir yetkinlik de gerektirir. Bu nedenle bilişim hukukunda çıkarların adil biçimde korunarak, hak kayıplarının önüne geçilebilmesi için bilişim avukatlarına ihtiyaç duyulur.
Bilişim avukatlarının, bilişim hukuku uyuşmazlıklarındaki önemi, hukuki uzmanlıklar kadar teknik bilişim birikimlerine de işaret eder. Örnek olarak bir iş avukatının, boşanma davalarıyla ilgilenmesini beklemek gösterilebilir. İş avukatı, iş hukuku ve ticaret hukuku gibi alanlardaki birikim ve uzmanlığını boşanma davalarında kullanamaz. İşte bilişim hukuku davalarında da bilişim avukatının önemi bu şekildedir. Bilişim avukatlarının;
- Güncel teknolojik gelişmeleri yakından takip amacı,
- Bilişim Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) mevzuatları bilgisi,
- İnternet ve sosyal medya konularında tecrübesi,
Ve benzeri birçok mesleki gerekliliği bulunur. Bu konularda güncel olarak çalışmalar yürütmeyen avukatlar, uzman bilişim mahkemelerinde yürütülen davalarda görev alabilse dahi bir bilişim avukatı kadar yetkinlik gösteremeyebilir.
