Kocaeli Adliyesi için aile arasında yaşanan uyuşmazlıklara dayanak oluşturan hukuk dalına aile hukuku denilmektedir. Aile hukuku sistemi ve aile hukuku mevzuat metinleri aşağıdaki konu başlıklarını düzenler:
- Vesayet hukuku,
- Hısımlık hukuku,
- Evlilik hukuku.
Aile hukuku, temelde beş farklı medeni hukuk alt dalından birisidir. Diğer medeni hukuk dalları; borçlar hukuku, miras hukuku, kişiler hukuku ve eşya hukuku olarak adlandırılır. Bahsi geçen bütün hukuk dalları ülkemizin hukuk sisteminde 4721 numaralı Türk Medeni Kanunu (TMK) içinde düzenlenmiştir. Bu kanunun son hali 22 Kasım 2001 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından onaylanmış ve 1 Ocak 2002 günü itibariyle yürürlüğe girmiştir.
Aile Hukuku Neleri Kapsar?
Aile hukuku temel olarak aile olgusunun, toplumsal ilişkilerdeki yeri ve aile arası ilişkilerin hukuki düzlemiyle ilgilenir. Dar anlamda aile kavramı iki farklı reşit bireyin evlilik akdiyle birleşmelerini ifade eder. Bahsi geçen evlilikte çocukların da dünyaya gelmesi durumunda aile kavramı genişler ve çiftin çocuklarını da kapsar. Aile hukukunun kapsamı bu bağlardan doğan bütün hukuki süreçleri bünyesinde barındırır.
Bahsi geçen hukuki süreçlerin konu başlıkları arasında en sık gündeme gelenler aşağıdaki gibi listelenebilir:
- Nişan atma eyleminden doğan uyuşmazlıkları,
- Mal rejimi süreçleri,
- Vesayet davaları,
- Çocuk hakları,
- Nafaka türlerinin konu olduğu davalar,
- Aile mülkü davaları,
- Kadın hakları,
- Evlat edinme süreçleri ve hukuki danışmanlık,
- Evlilik sözleşmelerinin hazırlanması ve ilgili uyuşmazlıklar,
- Soy bağı davaları,
- Aile içi şiddet davalarında müdafilik veya mağdurun haklarının korunması,
- Kayyımlık işlemleri.
Türkiye’de bu konu başlıklarıyla ilgili temel yasal metinler aşağıdaki başlıklardan oluşur:
- Ailenin Korunmasına Dair Kanunun Uygulanması Hakkında Yönetmelik
- Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukukî Yön ve Kapsamına Dair Kanun
- Ailenin Korunmasına Dair Kanun
- Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun
Bu noktada unutulmamalıdır: yukarıdaki metinlerin dışındaki kanun düzenlemeleri de aile hukuku kapsamındaki davalarla ilgili olabilir. Aynı zamanda yukarıda listelenmemiş olsa dahi daha geniş ya da özel kapsamlı farklı konu başlıkları da aile hukuku kapsamında görülebilmektedir.
Aile Hukuku Davalarında Yetkili Olan Mahkemeler Hangileridir?
Aile hukukunda yetkili mahkemeler davalı ve davacı üyeleri barındıran ailelerin ikamet ettiği son kayıtlı adreslerindeki mahkemeler olarak kabul edilir. Aile hukuku davalarıyla ilgilenen hakimler özel şartlara tabi kılınmıştır. Bir aile hukuku davasında hâkim atanmadan önce bu hukukçunun:
- Evli, boşanmış ya da hiç evlenmemiş olması gibi nitelikleri,
- Çocuk sahibi olup olmadığı,
- Aile hukuku üzerine tecrübe ve uzmanlığı,
Ve benzeri nitelikleri değerlendirilerek tayin yapılır. Bu davalarda görevli mahkemeler ise özel mahkeme statüsündeki Aile Mahkemeleri’dir. Bu mahkemeler taraflara duruşmanın gizli yürütülmesi talebi hakkı da vermektedir. Türkiye’de yasalarca her adliye içinde yeterli Aile Mahkemesi olma şartı hükmedilmiştir. Bu mahkemelerin istisnai olarak ulaşılamadığı durumlarda ancak Asliye Hukuk Mahkemeleri görevi devralabilir.
Aile Mahkemeleri, kendi içlerinde sıklıkla farklı yetkinlikteki unsurlardan da destek aldıkları için diğer mahkemelerden farklıdır. Örnek olarak bir Aile Mahkemesi içinde;
- Pedagoglar,
- Psikologlar,
- Akademisyenler,
- Sosyal hizmet uzmanları,
- Farklı alanlarda bilir kişiler,
Gibi çok farklı yardımcı aktörler bulunabilir. Bu durum aynı zamanda Türkiye hukuk sistemi içinde aile hukukunun önemine de işaret etmektedir. Farklı uzmanlık ve kriter ailenin Türkiye hukuk sistemindeki öneminden kaynaklanmaktadır.
Aile Hukuku Neden Önemlidir?
Aile hukuku, Avrupa kıta hukuku temellerinden günümüze kadar gelmiş en eski hukuk dallarından birisidir. Bu hukuk evrensel olarak bütün coğrafyalarda ve devletlerin hukuk sistemlerinde önemli bir yer tutar. Bazı Türkiye gibi ülkelerde ise aile olgusu toplumsal olarak daha çok önemsendiği için aile hukuku çalışmaları görece daha çoktur.
Çoğu toplumda; sosyal düzenin, refahın ve huzurlu bir sistemin temeli, aile kurumunun sağlığına ve birlikteliğine dayandırılır. Bu bağlamda aile birimleri toplumların çekirdekleri olarak görülür ve prensipler doğrultusunda önemsenir. Bu ilkeler şu şekilde sıralanabilir:
- Zayıfların korunması ilkesi,
- Karı koca arasında eşitlik ilkesi,
- Devletin müdahalesi ilkesi,
- Birlik ilkesi,
- Süreklilik ilkesi.
Bu ilkeler arasında nispeten daha önemli ikisini birer cümleyle açıklamak faydalı olacaktır. Bunlardan ilki birlik ilkesidir. Bu prensip karı ve kocanın, birbirlerine çift taraflı destek olma sorumluluğuna işaret eder. Müşterek hayata vurgu yapar. Müştereklik toplumsal nizamın önemli bir kolonudur. Diğer ilke süreklilik ilkesidir. Bu ilke herhangi bir yargı kararı olmadan, çiftler hayatta olduğu sürece, evlilik bağının devam ettiğini belirtir.
